Polityka publiczna wobec kapitału zagranicznego: Kapitalizm zależny?

Abstract

The author analyses the selected aspects of capitalism in the countries of Central Europe. The author presents the various theoretical concepts that refer to the issue in question involving the concept coined by L. King and I. Szelenyi, which holds that the systemic changes in the countries of this region are specifically characterised by the perspective of 'from without' capitalism. They believe that the specificity of the capitalist system lies in the fact that in the key times of the post-communist changes of the political system, the issue of the absence of an important class of private owners was not addressed. In the West private proprietors were the ones that constituted the main driving force of an open-market economy. The article presents the advantages and drawbacks of an economic model formed by the dominant share of foreign capital, with an emphasis placed on the consequences of the issue in question on the limitations of the subjectivity of economic policy of a state as well as the development chances of local businesses. It manifests the fears that the model created in Poland (and in other countries of the region) after the year 1989 sets the role model for local enterprises of corporate subcontractors of mainly traditional or niche products and services.

Autor analizuje wybrane cechy kapitalizmu w państwach Europy Środkowej. Opisuje różne koncepcje teoretyczne tego zagadnienia, w tym podejście sformułowane przez L. Kinga i I. Szelenyi'ego, które zakłada, że zmiany systemowe w państwach tego regionu szczególnie adekwatnie charakteryzuje perspektywa kapitalizmu "z zewnątrz" (from without). Ukazuje ona jego specyfikę w tym, że w kluczowym okresie pokomunistycznych zmian ustrojowych występowało zjawisko absencji znaczących klas prywatnych właścicieli, którzy na Zachodzie byli głównymi promotorami gospodarki rynkowej. Artykuł wskazuje zalety i wady modelu gospodarczego uformowanego przez dominujący udział kapitału zagranicznego, zwłaszcza będące konsekwencją tego zjawiska ograniczenia podmiotowości polityki gospodarczej państwa oraz szans rozwojowych rodzimego biznesu. Charakteryzuje obawy, że model ten ukształtowany w Polsce (i innych państwach regionu) po 1989 r. wyznacza krajowym przedsiębiorstwom role korporacyjnych poddostawców, głównie tradycyjnych lub niszowych produktów oraz usług.